Cấu Tạo Khớp Gối Và Những Bệnh Lý Khớp Gối Thường Gặp

Do đó, hiểu về cấu tạo giải phẫu khớp gối là cách giúp người bệnh tránh khỏi các chấn thương và có cách bảo vệ khớp đúng đắn. Mỗi khi bị chấn thương, thường gây tổn thương nhiều thành phần của khớp, đây là mối quan tâm về sức khỏe phổ biến nhất ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là người lớn tuổi.

Các vấn đề của khớp gối có thể là nguyên nhân của hoặc , , , và .

2. cấu tạo khớp gối như thế nào?

2.1. Xương quanh đầu gối

• là xương dài nhất trong cơ thể, được bọc sụn để bảo vệ và hạn chế ma mát khi tiếp xúc với các khớp xương khác.
• là xương xuất phát từ đầu gối đến mắt cá chân.
• là xương có hình tam giác có trách nhiệm hỗ trợ đầu gối khi uốn cong. Xương bánh chè cũng bảo vệ đầu gối khỏi chấn thương.
• là các xương dài mỏng hỗ trợ chịu 10 - 20% trong lượng tác động lên đầu gối.

Khớp gối được cấu tạo từ 3 xương cơ bản là xương ống chân (xương chày), xương đùi và xương bánh chè. Ngoài ra, một số xương nhỏ (xương mác) xung quanh chạy dọc theo xương chày cũng góp phần cấu tạo nên đầu gối.

Tất các các xương cấu tạo nên đầu gối đều được phủ một lớp sụn mịn để hạn chế ma sát và tổn thương.

• Sụn khớp có tác dụng bôi trơn, giúp khớp linh hoạt và hỗ trợ phân tán lực tác động lên khớp gối. Sụn khớp giúp hai đoạn xương di chuyển, ma sát và không gây đau.
• Nếu sụn khớp bị bào mòn, chấn thương, hư hỏng cử động khớp có thể gây đau và dễ dẫn đến viêm khớp.

• Sụn chêm đầu gối được làm từ nguyên bào sợi và có cấu trúc hình lưỡi liềm. Sụn chêm có thể hấp thụ lực tác động và giúp khớp đầu gối ổn định.
• Sụn chêm được gắn vào xương chày và các viên nang khớp gối. Nếu sụn chêm bị tổn thương, rách hoặc bị loại bỏ, sụn khớp sẽ chịu nhiều trọng lượng và áp lực hơn. Điều này dễ dẫn hao mòn sụn khớp và dẫn đến viêm xương khớp hoặc thoái hóa khớp.

2.2. Sụn đầu gối

Sụn là một cấu trúc đàn hồi chống lại chấn thương. Tuy nhiên khi bị thương sụn cần một thời gian dài để chữa lành. Ở đầu gối có 2 loại sụn phổ biến:

2.3. Dây chằng đầu gối

• kết nối xương đùi và xương chày. Dây chằng này nằm sâu bên trong đầu gối và ở phía trước dây chằng chéo sau. Nhiệm vụ của dây chằng chéo trước là ngăn xương đùi trượt về phía sau trên xương chày (hoặc ngăn xương chày trượt về phía trước trên xương đùi).
• ở phía sau dây chằng chéo trước cũng có nhiệm vụ kết nối xương đùi và xương chày. Dây chằng chéo sau ngăn không cho xương đùi trượt về phía trước trên xương chày (hoặc xương chày trượt về phía sau trên xương đùi).
• có nhiệm vụ kết nối mặt bên của xương đùi và xương chày. Bên cạnh đó, dây chằng bên cũng hỗ trợ chuyển động ngang của đầu gối.
• (hoặc dây chằng xương chày) có nhiệm vụ hạn chế các chuyển động ngang của đầu gối.
• gắn xương bánh chè vào xương chày.

Bao quanh đầu gối gồm các dây chằng chính sau:

2.4. Cơ bắp và gân ở đầu gối

Các cơ xung quanh đầu gối giúp giữ cho đầu gối ổn định, liên kết tốt và hỗ trợ di chuyển. Có hai nhóm cơ chính xung quanh đầu gối là cơ bốn đầu và cơ gân kheo. Cơ bốn đầu là một tập hợp gồm 4 cơ ở phía trước đùi chịu trách nhiệm hỗ trợ đầu gối duỗi thẳng. Cơ gân kheo là một nhóm gồm 3 cơ ở mặt sau đùi chịu trách nhiệm hỗ trợ đầu gối uốn cong.

Các gân bánh chè ở mặt trước của đầu gối là một phần của nhóm cơ bốn đầu. Ngoài ra, các cơ và gân nhỏ khác bao quanh khớp gối cũng hỗ trợ chuyển động linh hoạt của đầu gối.

2.5. Màng hoạt dịch khớp gối

Màng hoạt dịch là lớp lót bên trong không gian của khớp. Các tế bào hoạt dịch sẽ tạo ra một chất lỏng, nhớt, trơn gọi là chất lỏng hoạt dịch bên trong khớp.

Màng hoạt dịch khớp gối hiếm khi xảy ra vấn đề. Tuy nhiên, đôi khi các nếp gấp của màng hoạt dịch có thể bị kẹt giữa giữa xương đùi và xương bánh chè dẫn đến các cơn đau.

2.6. Bao hoạt dịch khớp gối

Xung quanh đầu gối có đến 13 bao hoạt dịch với nhiều kích thước khác nhau. Những bao dịch này chứa đầy chất lỏng hỗ trợ giảm ma sát giữa các cơ, xương, gân và dây chằng.

Ngoài ra, bao hoạt dịch cũng góp bảo vệ xương bánh chè khỏi các chấn thương trực tiếp hoặc thậm chí nhiễm trùng. Tuy nhiên đôi khi bao hoạt dịch cũng bị kích thích gây sưng và đau.

2.7. Động mạch và tĩnh mạch đầu gối

Có nhiều động mạch và tĩnh mạch xung quanh đầu gối có trách nhiệm cung cấp máu và nuôi dưỡng cấu trúc đầu gối.

3. Các nguyên nhân thường gặp dẫn đến đau khớp gối

• . Dây chằng chéo trước (ACL) chạy chéo từ trên xuống trước ở mặt trước khớp gối, mang lại cho khớp độ ổn định quan trọng cho khớp. Chấn thương ACL có thể nghiêm trọng và cần phẫu thuật. Chấn thương ACL được xếp từ độ 1 đến độ 3. Vận động viên các môn thể thao va chạm như bóng đá hoặc bóng bầu dục thường bị thương dây chằng chéo trước. Tuy nhiên, va chạm trong thể thao không phải là nguyên nhân duy nhất gây ra thương tích này. Tiếp đất không đúng cách khi nhảy cao hoặc chuyển hướng đột ngột có thể dẫn đến rách dây chằng chéo trước.
• . Xương đầu gối, bao gồm xương bánh chè có thể bị gãy trong khi va chạm hoặc tai nạn giao thông hoặc ngã. Những người bị loãng xương đôi khi có thể bị gãy xương đầu gối do đi sai tư thế.
• (tên tiếng Anh là Torn meniscus). Sụn chêm là một trong những thành phần quan trọng của khớp và dễ bị tổn thương nhất. Rách sụn chêm thường gặp trong tai nạn giao thông, chấn thương thể thao...Sụn chêm rách theo nhiều kiểu khác nhau. Thường gặp là rách dọc, rách ngang, rách hình nan hoa, hình vạt, hình mỏ, hình quai vali và rách phức tạp. Theo vị trí: rách sừng trước, sừng sau, thân; rách vùng vô mạch, vùng có mạch nuôi.
• . Một số chấn thương đầu gối gây viêm ở bao hoạt dịch, các túi nhỏ của chất dịch bên ngoài đệm đầu gối để liên gân và dây chằng trượt trơn tru trên các khớp.
• là tình trạng quá tải của gối khi vận động liên tục, kéo dài, khởi động không kỹ trước khi chơi thể thao. Dấu hiệu chính của viêm gân bánh chè là đau, đau nằm ở vị trí trước gối nơi gân bị viêm, đau ngày càng tăng dần, âm ỉ hiếm khi là đau nghiêm trọng. Đau tăng khi vận động gấp duỗi gối như khi thực hiện các động tác leo cầu thang, ngồi xổm, chạy nhiều.

• . Đôi khi chấn thương hoặc thoái hóa xương hoặc sụn có thể gây ra mảnh xương hay sụn vỡ ra và trôi nổi trong không gian chung. Điều này có thể tạo ra bất kỳ vấn đề, trừ khi không chuyển động khớp gối.
• (tên tiếng Anh là Iliotibial band syndrome) là bệnh lý thường gặp trong hoạt động thể thao, cũng như trong đi bộ, xe đạp, leo núi,... Đau nằm ở phía ngoài của khớp gối, mức độ rất khác nhau. Nó có một vài điểm đặc biệt. Khi nghỉ ngơi, trong khi đi, khi hoạt động các môn thể thao mà cần phải thay đổi mức độ chạy, ví dụ như tenis, bóng rổ, thậm chí cả môn cần phải có sức mạnh như trượt tuyết, nó cũng không đau. Nhưng ngược lại chỉ cần đi bộ đều đều, liên tục, ké ;o dài thì xuất hiện đau ở bên ngoài của gối, đôi khi làm cho bệnh nhân phải dừng lại.
• Khi dừng hoạt động thì triệu chứng đau cũng giảm hoàn toàn. Các triệu chứng đôi khi không điển hình, chỉ có mỗi dấu hiệu đau ở bên ngoài khớp gối.
• . Điều này có thể xảy ra từ một sụn bị rách. Khi một phần sụn vỡ bên trong khớp gối, không thể thẳng hết đầu gối.
• . Điều này xảy ra khi xương hình tam giác (xương bánh chè) bao gồm mặt trước trên đầu gối, thường ra bên ngoài đầu gối. Có thể lệch và xương bánh chè có thể di chuyển quá nhiều sang phía bên.
• . Nếu có đau hông hay đau chân, có thể thay đổi cách đi bộ để giảm đau khớp. Nhưng thay đổi dáng đi có thể cản trở sự liên kết của xương bánh chè và gây áp lực hơn vào khớp gối. Trong một số trường hợp, vấn đề ở hông hay bàn chân có thể đau đến đầu gối.

Đau khớp gối có nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể được gây ra bởi chấn thương, các vấn đề cơ học, các loại viêm khớp và các vấn đề khác.

• . Đôi khi được gọi là viêm khớp thoái hóa, viêm khớp xương là loại thường gặp nhất của viêm khớp.
• . Các hình thức suy yếu nhất của viêm khớp, viêm khớp dạng thấp là một tình trạng tự miễn dịch có thể ảnh hưởng đến hầu như bất kỳ khớp trong cơ thể, bao gồm cả đầu gối. Mặc dù viêm khớp dạng thấp là một bệnh mãn tính, nó có xu hướng khác nhau về mức độ nghiêm trọng và thậm chí có thể đến và đi.
• . Đây là loại viêm khớp xảy ra khi tinh thể acid uric tích tụ trong các khớp. Trong khi bệnh gút thường ảnh hưởng đến các ngón chân cái, nó cũng có thể xảy ra ở đầu gối.
• . Thường bị nhầm lẫn với bệnh gout, giả gout là do các tinh thể calcium pyrophosphate phát triển trong các dịch khớp. Đầu gối là khớp thường gặp nhất bị ảnh hưởng bởi giả gút.
• . Đôi khi khớp gối có thể bị nhiễm khuẩn, dẫn đến đau, sưng và đỏ. Chấn thương thường có trước khi khởi phát đau. Viêm khớp nhiễm khuẩn thường xảy sốt.

Chấn thương khớp gối có thể ảnh hưởng đến dây chằng, gân hoặc bao hoạt dịch đầu gối (bursae) bao quanh khớp gối của bạn cũng như xương, sụn và dây chằng tạo thành ổ khớp.

3.2. Vấn đề về cơ học

• Sưng và cứng.
• Đỏ và nóng khi chạm vào.
• Yếu hoặc không ổn định.
• Nghe thấy tiếng popping hoặc crunch ở đầu gối.
• Không có khả năng duỗi thẳng hoàn toàn hai chân hoặc một chân.

• Đầu gối không thể chịu trọng lượng của cơ thể hoặc khi đứng lên, bạn đứng không vững do đầu gối không ổn định.
• Có dấu hiệu sưng đầu gối.
• Không thể dạng hoặc gập hoàn toàn đầu gối của bạn.
• Nhìn thấy một biến dạng rõ ràng ở chân hoặc đầu gối của bạn.
• Bị sốt, ngoài ra còn đỏ, đau và sưng ở đầu gối.

Một số ví dụ về các vấn đề cơ học có thể gây đau đầu gối bao gồm:

3.3. Các loại viêm khớp

3.4. Các vấn đề khác

(tên tiếng Anh là Patellofemoral pain syndrome) là một thuật ngữ chung để chỉ cơn đau phát sinh giữa xương bánh chè và xương đùi, phổ biến ở các vận động viên; ở những người trẻ tuổi, đặc biệt là những người có vấn đề về xương bánh chè và ở người lớn tuổi, những người thường phát triển tình trạng khi đã bị viêm khớp xương bánh chè.

4. Triệu chứng thường gặp của bệnh lý khớp gối

Triệu chứng đau là triệu chứng thường gặp khi người bệnh gặp các vấn đề ở khớp gối. Vị trí và mức độ nghiêm trọng của đau đầu gối có thể khác nhau, tùy thuộc vào nguyên nhân của cụ thể. Các dấu hiệu và triệu chứng đôi khi kèm theo đau đầu gối bao gồm:

Mọi người nên chú ý đến các vấn đề của khớp gối, cần đến gặp bác sĩ để thăm khám ngay và chữa trị kịp thời nếu có những triệu chứng sau: